Rzeźby alabastrowe w Kościele Mariackim

"Materia światła i ciała" - wystawa rzeźb z alabastru w Zielonej Bramie  zainspirowała nas do studiowania dzieł z tego kamienia w Kościele Mariackim.

Najciekawszym obiektem z alabastru jest ołtarz św. Doroty w północnej części transeptu, alabastrowe kwatery ołtarza wykonano w Anglii na początku XV w.  Oprócz Anglii ważnym ośrodkiem produkcji rzeźb alabastrowych były  Niderlandy, przede wszystkim Mechelen i Antwerpia.

Fragment alabastrowego ołtarza św. Doroty, lewe skrzydło i część środkowa

Fragment alabastrowego ołtarza św. Doroty,  część środkowa i prawe skrzydło

Część środkowa ołtarza, nieruchoma, przedstawia od lewej strony: Narodzenie Pana Jezusa, Zmartwychwstanie Chrystusa i Zesłanie Ducha św. Na górnym zdjęciu od lewej strony ruchoma kwatera przedstawia św. Jana Chrzciciela i Zwiastowanie. Na dolnym zdjęciu prawe skrzydło przedstawia Ukoronowanie Najświętszej Marii Panny i św. Jana Ewangelistę.

Ołtarz św. Doroty

Ołtarz św. Doroty jest ukryty za solidną kratą, która bardzo utrudnia fotografowanie, oprócz części alabastrowych są też skrzydła malowane, są one dziełem gdańskich mistrzów. Kwatery malowane przedstawiają męczeństwo św. Agaty - lewe skrzydła oraz św. Katarzyny - prawe skrzydła.

Najwięcej fragmentów alabastrowych w Kościele Mariackim znajduje się w epitafiach. Niektóre epitafia zostały wykonane przez znakomitych artystów gdańskich, którzy pochodzili z Niderlandów. W drugiej połowie XVI wieku w Niderlandach prześladowno protestantów, w ucieczce przed pogromem część prześladownych przyjechała do protestanckiego Gdańska. Wśród emigrantów była rodzina Wilhelma van den Blocke. Seniorowi rodu i jego synom - Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi - Gdańsk zawdzięcza mnóstwo wspaniałych zabytków.  W 1586 r. Wilhelm van den Blocke, urodzony w Mechelen - obecnie Belgia - wykonał epitafium Jana i Doroty Brandesów. Popiersia zmarłych, dwie kariatydy - Wiara (Fides) i Nadzieja (Spes) oraz inne figury i  ornamenty są wykonane z alabastru.

Epitafium Jana i Doroty Brandesów

Dziełem Abrahama van den Blocke  jest  niezmiernie okazały nagrobek Judyty i Szymona Bahrów, który został skończony przez artystę w 1620 r.

Z alabastru wykonano postaci zmarłych, obeliski, herb i inne elementy dekoracyjne. Ten nieomalże godny królów nagrobek był wyrazem snobizmu rodziny zmarłych, w odczuciu obecnych znawców historii Gdańska nie wystawiało to dobrego świadectwa fundatorowi - burmistrzowi H. Speymannowi.

Nagrobek Bahrów

Alabaster jest cennym materiałem, przy wykonywaniu epitafiów, portali czy innych elementów wystroju stosowano często tańszy piaskowiec, który polichromowano, żeby upodobnić wyrób do alabastru. Takim dziełem jest epitafium Edwarda Blemke, jego twórcą jest również Wilhelm van den Blocke. Wielu znawców uważa, że jest to jedno z najpiękniejszych epitafiów w kościele.

Epitafium Edwarda Blemke

Relief środkowy pokazuje zmartwychwstanie ciał, w środku stoi prorok starotestamentowy Ezechiel. Przedstawienie proroka i powstających z martwych postaci zadziwia oglądających niesamowitą dynamiką i wielkim kunsztem artysty.

Dla porównania inne epitafium dwóch Gabrieli Schumannów, dzieło nieznanego rzeźbiarza.

Epitafium Schumanów

Popiersie w tondzie, herby Schumanów i ich żon są wykonane z alabastru.

W tle epitafium ciekawostka - namalowany na filarze idealny jego cień.

Przedstawione powyżej dzieła to tylko skromna część alabastrowych rzeźb znajdujących się w Kościele Mariackim.

Dla zainteresowanych ciekawy link:

http://www.alabaster-wystawa.pl/start.html

Tekst i zdjęcia: Maria Tomaszewicz